خداوند در کتابش می فرماید آنانکه اسلام را سخت معرفی می کنند و آنرا محال و شاقّه می خوانند منافق هستند و می خواهند که راه خدا را بر مردم سد کنند. در قرآن راه هدایت معروف به صراط المستقیم است یعنی سرراست ترین و ساده ترین راه و روش زیستن.
آیا براستی دروغ گفتن راحت تر است یا راست گفتن؟
صادق بودن راحت تر است یا ریا کردن؟
وفا کردن راحت تر است یا خیانت و مکر و پلیدی کردن؟
دزدی کردن راحت تر است یا قناعت کردن؟
چاپلوسی و فریبکاری راحت تر است یا عزت نفس وصمیمیّت؟
آیا از طریق فحشاء و هرزگی جلب نظر کردن راحت تر است یا از طریق حیا و عصمت؟
آیا صبور بودن راحت تر است یا شتاب و سگ دوئی؟ آیا جنگیدن راحت تر است یا مذاکره کردن؟
آیا بخشیدن راحت تر است یا انتقامجوئی ؟ و … .
پرواضح است که برای یک آدم که سلامت حتی حیوانی هم داشته باشد و هنوز دیوانه نشده باشد راه دین بسیار راحت تر است و راه کفر تماماً زحمت و زجر وعذاب و جان کندن و سوختن است . پس فقط احمق ها و دیوانه ها به راه کفر می روند زیرا شاقّه ترین راه و روش زیستن را برمی گزینند. و احمق تر و دیوانه تر از اینها کسانی هستند که کافرانه زندگی می کنند و تظاهر به دین می نمایند یعنی منافق ها.
و اما چرا بقول قرآن همواره اکثر مردمان به راه کفر و نفاق می روند؟ چرا اکثراً احمق و دیوانه اند و گوئی با خود عداوت دارند؟ آیا کافرانه زیستن خود عذاب نیست؟ عذاب چه صفتی در بشر است؟ عذاب بخل نسبت به دیگران! آنکه چشم دیدن سلامت وعزت و راحتی دیگران را نداشته باشد خودش هم نمی تواند زندگی راحتی بکند. و این مصداق سخن سعدی است که : بنی آدم اعضای یکدیگرند . در واقع بنی آدم از روح و جان و نفس واحده اند. کسی که سلامت و سعادت دیگران را نمی خواهد نمی تواند سعادت خود را بخواهد. پس بخل و حسد منشأ ذاتی کفر بشر است و لذا بقول قرآن آدم بخیل در واقع نسبت بخودش بخیل است . پس دین و ایمان و شرافت و سعادت بشر محصول مردم دوستی و عشق به مردم است و این اساس فطرت پیامبران خدا بوده است و شریعت و احکام دینی آنها محصول طبیعی این عشق بوده است . پس گوهرۀ دین و سعادت و عقل ، همانا بشر دوستی و دیگر دوستی است و کمال دین و سعادت و عقل آن است که آدمی دیگران را بر خودش ترجیح دهد و این ذات نبوّت است. پس می بینیم که حماقت و جنون از شقاوت و بیرحمی بشر به دیگران است.
انسان تا دیگران را دوست نداشته باشد نمی تواند خودش را دوست بدارد. این اصل اول در خلقت انسان است. آتش دوزخ همان آتش بخل و حسد است.
پس بیائیم دعا کنیم که : خدایا آتش بخل را از وجودمان برانداز!
منبع :دائره المعارف عرفانی،جلد دوم،اثر استاد علی اکبر خانجانی
