مبانی روانشناسی عرفانی

روان همان روح است همانطور که روح هم در لغت عربی از « ریح » به معنای نسیم و باد است که امری جاری و روان است و آرام و قرار ندارد .

هرچیز صاحب حرکت و جهشی دارای روح و روان است و هیچ چیزی هم فاقد حرکت در جهان وجود ندارد منتهی نوع حرکت ها متفاوت است که گاه عیان و گاه نهان است .

این حرکت حتی در عالم جمادی در دل ذرات و اتمهای تشکیل دهنده  آن حضور دارد که به چشم ظاهر دیده نمی شود ولی همانطور که قرآن کریم می فرماید:

اگر آدمی با چشم بصیرت و شهود قلبی بنگرد خواهد دید که حتی کوهها چون ابری در جریان هستند و بنده این مشاهده را دریافته ام .

پس کل جهان و جهانیان دارای روح و روان هستند یعنی دارای جان هستند در درجات تجلی و ظهور و بروز و بسته به قدرت معرفت و ادراک روحانی .

و همانطور که درجات نزول و ظهور جان و حرکت داریم درجات روح و روان هم داریم :

روح و روان جمادی و نباتی و حیوانی و انسانی . و نیز درجات نزول و ظهور روح درانواع انسانها .